15 september 2022 – De economische groei is eerder dan verwacht omgeslagen in krimp. Voor de meeste Europese economieën, inclusief de Nederlandse, wordt voor zowel het laatste kwartaal van 2022 als het eerste kwartaal van 2023 een krimpend bbp voorzien. In Nederland blijkt de krimp echter al te zijn ingezet in het derde kwartaal. “Dat betekent dat voor Nederland waarschijnlijk al aan het begin van het nieuwe jaar een recessie vastgesteld zal worden”, zegt senior consultant Rolf Dankers van marktonderzoeksbureau Buildsight. “En dat komt door de bouw. De krimp in het derde kwartaal is namelijk het gevolg van een onverwachte daling van de investeringen in vooral woningen en infrastructuur.”
Volgens de eerste raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kromp het Nederlandse bbp in het derde kwartaal met 0,2 procent. De investeringen, in vooral woningen en infrastructuur, daalden met 1,7 procent ten opzichte van het tweede kwartaal. Dat sleepte ook de bouwproductie mee naar beneden: die nam met 1,1 procent af.
Bouwondernemers blijven positief
Een verdere afkoeling van de woningmarkt, een licht dalende trend in de vergunningverlening en de stikstofperikelen maken de kans op een recessie nog groter. Toch zijn bouwondernemers nog altijd positief gestemd. “Dat komt waarschijnlijk omdat de orderboeken nog dik zijn en de personeelsproblemen wat zijn afgenomen dit najaar. Ook de tekorten aan materiaal en materieel zijn over hun hoogtepunt heen. Men ziet nog voldoende vraag”, verklaart Dankers.
Woningmarkt
De woningmarkt koelt af, maar de belemmerende en stimulerende factoren houden elkaar redelijk in balans. De verkoopaantallen dalen inmiddels minder snel en op jaarbasis blijven de prijzen stijgen. Dankers: “Nu de hypotheekrente de laatste maand weer wat daalt zal dat de prijzen ondersteunen. De verkoop van nieuwbouwwoningen staat wel sterk onder druk, maar dat is vooral een aanbodprobleem en wordt voor een belangrijk deel opgevangen door een stijging van de woningbouw ten behoeve van de huursector.” Vooral in het westen van het land stijgt de vergunningverlening voor de bouw van nieuwe huurwoningen sterk.
Kantorenbouw
Ondertussen stevent de kantorenbouw af op een sterke terugval door het leeglopen van de pijplijn. Het aantal kantoorbanen groeit niet meer door de afkoeling van de conjunctuur en thuiswerkers zorgen ook voor minder vraag naar kantoorruimte. Omdat het rendement van vastgoed door verschuivingen in de financiële wereld achterblijft, trekken beleggers zich terug. “Die combinatie van factoren zal de komende jaren leiden tot weinig animo voor kantorenbouw”, voorspelt Dankers. “In de bouw van hallen en loodsen met kantoor zit nog wel muziek, aangezwengeld door bedrijven die hun voorraden hebben laten oplopen. Door de afkoelende economie blijven ze nu met die voorraden zitten en daar hebben ze opslagruimte voor nodig.”
